Skwer z historią

W słoneczne dni dobrze się zrelaksować na łonie natury. W mieście chwilę oddechu zapewniają parki czy skwery miejskie. Oazy zieleni pozwalają choć na chwilę oderwać myśli od pędu dnia codziennego. Jednak, aby spełniać swą funkcję powinny być zadbane. Jako, że czas wiosennych porządków w rozkwicie, przy okazji przebudowy supermarketu Intermarche samorząd we współpracy z firmą prowadzącą inwestycje planuje zrewitalizować sąsiedni skwer. Prace właśnie ruszyły i mają skończyć się do końca kwietnia.

- W ramach przebudowy Skweru Świętego Jakuba ma zostać wymieniona nawierzchnia alejek - mówi Tomasz Bernacki, naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Przestrzennej w lubańskim urzędzie. - Dodatkowo spacerowicze i przechodnie będą mogli spocząć na nowych ławkach w przyjemniejszych warunkach niż obecne, ponieważ nastąpią dosadzenia zieleni ozdobnej. Przy okazji zostaną zamontowane nowe kosze na śmieci. Planujemy też ustawienie na terenie skweru czegoś w rodzaju obelisku, na którym znajdowałaby się tablica pamiątkowa, przypominająca, że znajdował się tam kościół oraz szpital Świętego Jakuba - zdradza urzędnik.

Nie wszyscy mieszkańcy wiedzą, że Skwer Świętego Jakuba usytuowany pomiędzy ulicami Zgorzelecką i Kopernika jest pozostałością po dawnym cmentarzu przykościelnym, który znajdował się poza murami miasta na Przedmieściu Zgorzeleckim. Historii tego miejsca sporo uwagi poświęcili lubańscy regionaliści m.in. Janusz Kulczycki na łamach Ziemi Lubańskiej czy Tomasz Bernacki w swoich publikacjach zamieszczanych m.in. na portalu luban24. Właśnie na terenie przedmieścia stały niegdyś kościół oraz szpital pw. św. Jakuba. Umiejscowienie ich nie było przypadkowe, ponieważ w tym miejscu przebiegała główna droga handlowa regionu tzw. Droga Królewska (Via Regia), a także szlak pielgrzymkowy św. Jakuba. Szlakiem jakubowym, czyli Jacobestrasse w średniowieczu przemieszczali się pielgrzymi zmierzający do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Dzięki takiemu położeniu Lubań przeżywał swój rozwój jako miasto kupców i rzemieślników. Historia szpitala sięga XIV wieku, kiedy to został ufundowany przez wdowę po Ulrichu Aumannie w roku 1323. Lubańscy kronikarze pisali, że szpital powstał obok istniejącego już kościoła, który prawdopodobnie zbudowano pomiędzy końcem wieku XII a połową XIII stulecia. 

Według jednej teorii był to kościół parafialny dla wsi Lubań i poprzedzał wybudowanie szpitala, według innej kościół powstał już po budowie szpitala jako szpitalna kaplica pogrzebowa. Wokół kościoła znajdował się otoczony kamiennym murem obszar zwany akrem boskim (40 arów). Zgodnie z przekazami wewnątrz tego terenu grzebano zmarłych, głównie samotnych pensjonariuszy szpitala, a także podróżnych, którzy zakończyli w Lubaniu swój żywot. Poza murem chowano natomiast lichwiarzy, ladacznice, samobójców, ofiary kata, które nie okazały skruchy. 

Szpital św. Jakuba miał funkcję szerszą niż dzisiejsze szpitale. Tak naprawdę był to rodzaj przytułku dla samotnych starców, kalek, ladacznic, porzuconych dzieci, a w końcu także dla chorych (wówczas leczono ich głównie w domach). W szpitalu mogli się zatrzymać na nocleg wędrujący pielgrzymi. Mimo że szpital uposażony był w grunty orne, łąki, staw czy gospodarstwo rolne, utrzymywał się głównie z datków mieszkańców miasta. Na rzecz szpitala musieli też pracować jego pensjonariusze np. żebrać. Posiłki były skromne i składały się zazwyczaj z chleba i piwa. 

Zarówno kościół jak i szpital spłonęły 13 grudnia 1634 roku podczas wojny 30-letniej. Szpital odbudowano w 1691, natomiast kościół nie podniósł się już z ruin. W późniejszych latach szpital spłonął i został odbudowany w miejscu, gdzie stał budynek kościoła. W XIX wieku pełnił rolę lazaretu wojskowego, aż zamieniono go na przytułek (choć dalej przyjmował chorych i niedomagających). Od 1932 był siedzibą Caritasu. Szpital został ponownie uszkodzony podczas walk o Lubań 1 marca 1945 roku, a po wojnie w latach 60. został rozebrany.

(ŁCR)